सारा नेपालीलाई स्तब्ध तुल्याएको त्यो क्षण…

        कहालि लाग्दो बैशाख १२ 

  काठमाडौं बेशाख २४,  गत  बैशाख १२ गतेको दिन विहान देखिनै नेपाली आकाशमा  मडारिएको  धमिलो बादल सङगै  अकल्पनीय रुपमा  अचानक घट्न पुगेको त्यो घटना जुन घटनाले   सारा नेपालीलाई मात्र स्तब्ध गराएन् विश्वकै ध्यान नेपालतीर केन्द्रीत हुन पुग्यो   । 

 सायद नेपाली  आकाशमा  विहानदेखिनै  मडारिदै गरेके चिसोचिसो हावा सहितको कुहिरो मण्डली फाट्न नपाउँदै  निमेषभरमै विहान ११स् ५६ बजे आएको कम्पन अर्थात ७।६ रेक्टर स्केलको विनाशकारी महाभूकम्प र त्यसपछि लगातार गएका श्रृंखलाबद्ध भूकम्पनले काठमाडौं सहित मुलुकभरको जनजीवनमा  महाविपत्ति सिर्जना गराईदियो  । 

एकातर्फ  काठमाडौं सहित देशभरी हजारौं जनाले ज्यान गुमाएकाछन् भने कति सर्वसाधारणहरु वेपत्ता भएकाछन् कहीं कतै एकिन तथ्याकङ छैन् अर्कोतर्फ घाइतेहरुको संख्या दिन प्रतिदिन थप हुँदै गइरहेको छ । समग्रमा देश शोकमा डुवेकाछन  भने सास्कृतिक महत्वका धरोहर भौतिक संरचनाहरु अन्र्तगत काठमाडौंको धरहरा, बसन्तुपर दरबार क्षेत्र  , ललितपुर  दरबार क्षेत्र  भक्तपुर दरबार  दरबार क्षेत्र जस्ता ऐतिहासिक  थुप्रै  पुरातात्विक चिनारीहरु ढलेका छन् ।

समग्रमा भन्नुपर्दा गोर्खाको बारपाक केन्द्रबिन्दु बनाएर आएको  उक्त भूकम्पले ठूलो मानवीय विनास त निम्त्यायो नै, सङगै राष्ट्रका आर्थिक र पुरातात्विक तथा ऐतिहासिक धरोहरहरुको अस्तित्व समेत  नामेट पारिदियो । त्यसक्रममा  प्रताप मल्लको सालिक, कृष्ण मन्दिर, भगवती मन्दिर, माजु देवल, कागेश्वरी मन्दिर, प्रताप मल्लको सालिक र अन्य केही मन्दिरहरु पूर्ण रुपमा ध्वस्त भएका छन् । हनुमानढोकामा रहेको ऐतिहासिक ९ तले दरबार पूर्ण रुपमा क्षति हुनबाट जोगिएपनि दरबारको छानो चर्किएको छ । महाविष्णु मन्दिर, तलेजु मन्दिर र रानीपोखरी मन्दिर आंशिक रुपमा क्षति भएका छन् ।

नेपालको सबैभन्दा पूरानो स्कुल दरबार हाइस्कुलको संरचनाको पनि ठूलै क्षति पुगेको छ । नारायणहिटी दरबारका सबै पर्खालहरु भत्किएका छन् । भक्तपुर दरबार क्षेत्रका धेरै पुरातात्विक र ऐतिहासिक धरोहरहरु मेटिएका छन् । वत्सला मन्दिर, केदारनाथ मन्दिर, लाल बैठक र वत्सलाको मन्दिर पूर्ण रुपमा ध्वस्त भएका छन् । न्यातपोल चर्किएको छ भने त्यहाँ वरपरका साना मन्दिरहरु भत्किएका छन् । भक्तपुर ऐतिहासिक धरोहर ५५ झ्याले दरबारमा चर्किएको छ ।

थापाथलीमा रहेको महादेव मन्दिर र हेम हिरण्य मन्दिर र त्यस   वरपरका ऐतिहासिक संरचनाहरु पूर्ण रुपमा क्षतिग्रस्त बनेका छन् भने स्वयम्भुको देवधर्म महाविहार, अनन्तपुर पनि पूर्ण रुपमा मेटिएका छन् । स्वयम्भुको मुख्य चैत्यमा पनि क्षति पुगेको छ ।

यसैगरी चागुनारायणको सेतो गुम्बा छिन्नमस्ताको मन्दिरलगायता संरचनाहरु ध्वस्त भएका छन् । अर्को धार्मिक र ऐतिहासिक महत्वको क्षेत्र पशुपतिको मुख्य मन्दिरमा कुनै क्षति नभएको भएपनि जय बागेश्वरी मन्दिरको गजुर ढलेको छ । पशुपति क्षेत्रमा रहेका केही मन्दिरमा पनि क्षति पुगेको छ । गोरखनाथ मन्दिर, गुहेश्वरी मन्दिरलगायतका  धैरै मठमन्दिरहरु पूर्ण रुपमा क्षतिग्रस्त भएका छन् ।

त्यस्तै  महाभूकम्प पछि स–साना वालवालिका आफ्ना आमा वावु खोजिरहेका र वृद्धवृद्धा आफ्नो सहारा सन्तान खोजिरहेका कहालि लाग्दा दृश्हरु देखिन्थे । ग्रमिण भेगका गाँउ वस्तिहरु ओत लाग्नलाई त्रिपाल र प्यास मेटाउने एक घुँट पानीको अभावमा छटपटिएर वसिरहेका दृश्यहरुले आँखा रसाउँदथे ।

गोरखा, सिन्धुपाल्चोक,नुवाकोट, काठमाडौं, भक्तपुर,  ललितपुर ,धादिङ्ग, रसुवा लगायतका जिल्लाका ति कारुणिक दृश्यले एउटा मानव मन छियाछिया पारेको छ । राजधानीको सुन्धाराको नौ तल्ले धरहरा वरपरदेखि वालाजु क्षेत्रका वस्तिहरु वचाउ–वचाउको आवाजले गुन्जिरहेका सुनिन्थे । कति च्यापिय कति थिच्चिए कतिले अइय्या पनि भन्न पाएनन् । उल्लेख्यरुपमा स्वेदेशीतथा विदेशी स्वयमसेवकहरुद्दारा  कति को त २ दिन, ३ दिन पछि जिवितै उद्धार  र घाईतहरुको उपचारपनि  गरियो   ।  जुन क्रम यद्यपी जारीनै छ । 

तर जे देखियो त्यो सबै कहालि लाग्दो थियो । शब्दमा  वयान गर्न नसकिने थियो  भने  गोरखा, साँखु , नुवाकोट  र सिन्धुपाल्चोक पुग्दा मन भक्कानिएको सहजै बोध गर्न सकिन्थ्यो ।